Đến trai tạm giam của Công an tỉnh trước ngày Quốc khánh 2/9, chúng tôi được chứng kiến tâm trạng háo hức của các phạm nhân đang chờ ngày công bố Quyết định đặc xá của Chủ tịch nước; họ là những người đã một lần lầm lỗi, bị luật pháp nghiêm trị, trong thời gian thụ án họ đã hối cải, cải tạo tốt, nay đang chờ sự khoan hồng của Đảng, Nhà nước để họ sớm được trở về đoàn tụ với gia đình, xã hội.
Nói về công tác Đặc xá tại tỉnh nhà, Đại tá Bùi Gia Lượt – Phó Giám đốc Công an tỉnh – Trưởng tiểu ban hội đồng đắc xá cho biết: "Từ khi chia tách tỉnh đến nay đã có 46 trường hợp được hưởng chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước. Trong dịp Quốc khánh 2/9 năm 2011, tại trại tạm giam Công an tỉnh sẽ xem xét đề nghị 11 phạm nhân được Chủ tịch nước ký lệnh Đặc xá, 22 phạm nhân được ân xá giảm án". Ðiểm mới trong Quyết định Đặc xá lần này của Chủ tịch nước là việc các tiêu chuẩn xét đặc xá khắt khe hơn, đối tượng được đặc xá hẹp hơn. Ngoài các đối tượng phạm tội cướp, cướp giật tài sản có tổ chức, có tính chất chuyên nghiệp và các đối tượng có tiền sử nghiện ma túy thì các đối tượng có một tiền án hoặc đã bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở giáo dục phạm một trong các tội về ma túy, giết người, cướp tài sản, hiếp dâm sẽ không được xét đặc xá. Quy định về thời gian chấp hành hình phạt tù còn lại cũng quy định chặt chẽ hơn so với năm trước, những phạm nhân mà thời gian chấp hành hình phạt tù còn lại trên 6 năm (đối với các trường hợp đã chấp hành được 1/3 thời hạn), trên 8 năm đối với các trường hợp có tình tiết ưu tiên (đã chấp hành được ¼ thời hạn) cũng không được xem xét đặc xá”.
Những ngày chuẩn bị cho công tác đặc xá bao giờ cũng là những ngày bận rộn, vật vả đối với CBCS Trại tạm giam Công an tỉnh và Phòng Cảnh sát thi hành án hình sự và hỗ tư pháp Công an tỉnh. Đây là các đơn vị có trách nhiệm lập hồ sơ, tham mưu cho Hội đồng xét Đặc xá của Công an tỉnh xét đề nghị đặc xá cho những phạm nhân cải tạo tốt, theo đúng quy định. Để có được kết quả đó các đơn vị đã bao ngày vất vả trong công tác giáo dục, cải tạo làm thay đổi nhận thức của những con người đã một lần lầm lỗi. Cùng với giáo dục, Ban giám thị Trại đề ra 4 tiêu chuẩn và 15 biện pháp để mỗi phạm nhân phấn đấu cải tạo mình như: tích cực học tập, rèn luyện tu dưỡng đạo đức, tôn trọng nhân phẩm, danh dự của mình và của người khác phấn đấu trở thành người có ích cho xã hội và giúp đỡ phạm nhân khác cùng tiến bộ.
Tại phòng hồ sơ, chúng tôi gặp những cán bộ trẻ cần mẫn làm việc. Mỗi tập hồ sơ đều gắn với một số phận con người, nên xem xét cẩn thận từng chi tiết để đối chiếu với điều kiện được đề nghị xét đặc xá là cần thiết, tránh để lọt hoặc sai sót. Sau khi có Quyết định của Chủ tịch nước về công tác Đặc xá năm 2011 và Hướng dẫn của Hội đồng Tư vấn đặc xá Trung ương, trại tạm giam công an tỉnh đã xây dựng kế hoạch cụ thể và được phổ biến đến cán bộ, chiến sĩ, phạm nhân. Tại mỗi phân trại, khu sản xuất, cán bộ quản giáo còn tổ chức cho phạm nhân học tập về điều kiện, tiêu chuẩn được đề nghị đặc xá và giải đáp những câu hỏi, thắc mắc của phạm nhân .
Hàng tuần, tháng, quý trong mỗi phòng giam cán bộ quản giáo tổ chức cho các phạm nhân tự bình bầu, phân loại cải tạo của nhau; từ kết quả phân loại trên Ban giám thị bố trí xen kẽ các trại viên có kết quả cải tạo tốt trong các phòng giam để các phạm nhân tự giáo dục nhận thức cho nhau. đồng thời với việc áp dụng nhiều biện pháp giáo dục cải tạo, hàng năm đã có rất nhiều phạm nhân có kết quả cải tạo tốt được hưởng sự chính sách khoan hồng của Đảng và Nhà nước được trở về đoàn tụ với gia đình, cộng đồng và xã hội.
Thượng tá Trần Ngọc Vĩnh - Phó Giám thị trại tạm giam Công an tỉnh cho biết: Sau khi phổ biến cho phạm nhân hiểu rõ chính sách, điều kiện cụ thể, tại các đội đều thực hiện việc đề xuất người được đặc xá và bỏ phiếu kín. Tại mỗi cuộc bình bầu này đều có biên bản họp do quản giáo chủ trì, phạm nhân làm thư ký và biên bản này được thông qua trước tập thể. Khi có kết quả bình chọn từ các đội, lãnh đạo các phân trại, khu sản xuất chủ trì họp xét và đề nghị đặc xá cho những phạm nhân có đủ điều kiện theo quy định. Tiếp đó, các cán bộ tiến hành rà soát, rút hồ sơ, lập danh sách những phạm nhân đủ điều kiện, tiêu chuẩn được đề nghị đặc xá để đối chiếu. Từ đây, Hội đồng đặc xá của trại họp, xét và công khai danh sách phạm nhân được duyệt đề nghị đặc xá đến các phân trại. Công tác xét đề nghị đặc xá đảm bảo chính xác, dân chủ, khách quan, tạo được tính giáo dục cho phạm nhân cố gắng học tập, lao động cải tạo tốt để được hưởng chính sách Đặc xã của Đảng và Nhà nước trong thời gian sớm nhất.
Sau thời gian cải tạo, học tập lao động tại Trại tạm giam, hầu hết các phạm nhân đã tìm cho mình một cuộc sống khác trước, tốt đẹp và có ý nghĩa với bản thân, gia đình và xã hội. Điển hình là trường hợp phạm nhân Nguyễn T T – thường trú tại tại trấn Bình Lư – huyện Tam Đường thời gian 3 năm cải tạo tại trại, hoàn cảnh gia đình khó khăn, đã nhiều lần gia đình làm đơn gửi Viện kiểm soát, toà án mong các cấp có thẩm quyền xem xét giảm án để anh sớm được trở về giúp đỡ gia đình nhưng chưa được giải quyết. Nhưng chính lý do đó đã giúp anh quyết tâm cải tạo tốt. Anh đã phát hiện giúp cán bộ quản giáo ngăn chặn kịp thời một phạm nhân có ý định trốn trại. Là người chăm chỉ, khéo léo anh đã được ban giám thị giao làm những chậu hoa, chăm sóc cây cảnh trong vườn hoa của Trại, ở công việc nào anh cũng cố gắng làm tốt; trong thời gian vừa qua, hầu hết kết quả xếp loại cải tạo hàng tháng của anh được các phạm nhân bình xét đạt loại tốt; anh hi vọng một ngày sẽ sớm nhận được sự khoan hồng của Đảng và Nhà nước để anh được trở về với gia đình, với cộng đồng.
Phạm nhân T cho biết: “Mong muốn lớn nhất lúc này của anh là sớm được trở về với gia đình và người thân mình và sẽ mang hết những kinh nghiệm, cách làm anh đã được học được ở trại giam trong thời gian qua mở một trang trại làm ăn trở thành người công dân tốt”.
Còn chị Luyến một nữ phạm nhân phạm tội buôn bán chất ma tuý chưa được Đảng và Nhà nước khoan hồng trong đợt này tâm sự: “Được chứng kiến các phạm nhân khác được hưởng sự khoan hồng của Đảng và Nhà nước trở về với gia đình, cộng đồng và xã hội, tối rất lấy làm hỗi hận với những tội lỗi do mình gây nên, bay giờ thấy Đảng và Nhà nước đã tạo cơ hội cho những người lầm lỗi hối cải sớm được về với gia đình, tôi sẽ sẽ yên tâm cải tạo, học tập, lao động phấn đấu, rèn luyện trở thành phạm nhân tốt, mong sớm nhận được Đặc xá của Đảng và nhà nước".
Qua công tác Đặc xá của Đảng, Nhà nước cho những phạm nhân cải tạo tốt được trở về với gia đình và xã hội trong dịp Quốc khách 2/9 năm nay sẽ là động lực mạnh mẽ để cho các phạm nhân khác đang lao động cải tạo trong trại phấn đấu để sớm nhận được sự khoan hồng, bao dung của pháp luật. Chúng ta mong rằng trong những đợt đặc xá lần sau sẽ có nhiều hơn nữa các phạm nhân ở trại tạm giam Công an tỉnh cải tạo, lao động học tập phấn đấu, rèn luyện tốt đủ điều kiện được hưởng sự khoan hồng của Đảng và Nhà nước.