Nghị quyết 30a/CP của Chính phủ về chương trình hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững đối với các huyện nghèo trên cả nước ra đời, tạo nên cơ hội thuận lợi để đẩy nhanh việc XĐGN cho đồng bào. Sau 3 năm triển khai, tỉnh Lai Châu đã chỉ đạo quyết liệt, vận dụng sáng tạo quá trình thực hiện, tuy còn nhiều khó khăn trước mắt nhưng bước đầu đạt được kết quả đáng ghi nhận.
Tỉnh Lai Châu có 5 huyện Tân Uyên, Than Uyên, Phong Thổ, Sìn Hồ, Mường Tè nằm trong số 62 huyện nghèo trên cả nước. Ngay sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết số 30a/2008/NQ-CP, tỉnh đã tập trung chỉ đạo thực hiện nghị quyết một cách quyết liệt, vận dụng sáng tạo.
Qua ba năm nhưng kết quả đạt được là hết sức ấn tượng: tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 50,95% năm 2006 xuống còn 21,94% năm 2010 (theo tiêu chuẩn cũ); hàng năm tỷ lệ hộ nghèo trong tỉnh giảm 5%, công tác hỗ trợ nhà ở, hỗ trợ sản xuất, hỗ trợ khoanh nuôi, bảo vệ rừng, công tác khuyến nông - khuyến lâm – khuyến ngư trên địa bàn được triển khai và đạt hiệu quả, tạo niềm tin vững chắc của người dân vùng sâu, vùng xa đối với Đảng và Nhà nước.
Để triển khai thực hiện nghị quyết có hiệu quả, ngay từ ngày đầu, Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh đã tổ chức tuyên truyền Nghị quyết đến các cấp các ngành và nhân dân trong tỉnh quán triệt sâu sắc các quan điểm, làm rõ cơ chế chính sách, thảo luận kỹ các giải pháp hỗ trợ giảm nghèo ở 5 huyện của tỉnh.
Các huyện đều thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Nghị quyết 30a theo hướng dẫn của Trung ương. UBND tỉnh đã ban hành nhiều chính sách để thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 30a của Chính phủ như: Quyết định số 20/2009/QĐ-UBND ngày 19/8/2009 của UBND tỉnh về việc Ban hành Quy định trình tự, thủ tục, cơ chế chính sách thực hiện trồng rừng, chăm sóc, bảo vệ rừng theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ; Quyết định số 1392/QĐ-UBND ngày 18/9/2009 của UBND tỉnh về việc ban hành Quy chế làm việc đối với cán bộ, công chức luân chuyển, tăng cường cán bộ chủ chốt và thu hút trí thức trẻ, cán bộ chuyên môn kỹ thuật về tham gia tổ công tác tại các xã thuộc các huyện nghèo trong tỉnh; Quyết định số 1568/QĐ-UBND ngày 06/10/2009 của UBND tỉnh về việc ban hành Kế hoạch luân chuyển, tăng cường cán bộ chủ chốt và thu hút trí thức trẻ, cán bộ chuyên môn kỹ thuật về tham gia tổ công tác tại các xã thuộc các huyện nghèo trong tỉnh. Quyết định số 644/QĐ-UBND ngày 27/5/2010 về ban hành Chế độ, mẫu biểu báo cáo tiến độ thực hiện Nghị quyết 30a/2008/NQ – CP trên địa bàn tỉnh Lai Châu; Quyết định số 06/2010/QĐ-UBND ngày 01/06/2010 về việc ban hành Quy định hỗ trợ đầu tư các công trình giao thông thôn bản, liên thôn bản trên địa bàn các huyện nghèo theo Nghị quyết 30a; Quyết định số 1173/QĐ-UBND ngày 16/10/2010 về việc ban hành Quy định thực hiện hỗ trợ sản xuất nông nghiệp và thủy sản bằng vốn Nghị quyết 30a/2008/NQ – CP của Chính phủ trên địa bàn tỉnh Lai Châu; Ban hành Quyết định số 15/2011/QĐ-UBND ngày 20/5/2011 về việc ban hành Quy định quản lý kinh phí hỗ trợ xúc tiến thương mại bằng nguồn vốn Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ trên địa bàn tỉnh Lai Châu giai đoạn 2011 – 2015; tiến hành phê chuẩn đề án khuyến nông, khuyến ngư trên địa bàn các huyện nghèo...
UBND tỉnh đã chỉ đạo các ngành chức năng, hướng dẫn cụ thể việc xây dựng đề án giảm nghèo nhanh và bền vững. Ban chỉ đạo các huyện tổ chức hội nghị với cán bộ chủ chốt các ban, ngành, đoàn thể, các xã, thị trấn để quán triệt nội dung nghị quyết và hướng dẫn xây dựng đề án giảm nghèo của từng xã, thị trấn, sau đó phân công thành viên Ban chỉ đạo huyện xuống cơ sở phối hợp cùng Chủ tịch UBND xã rà soát lại qui hoạch phát triển kinh tế, xã hội, thực trạng các hộ nghèo, nguyên nhân nghèo đói của từng hộ, tổ chức họp dân để thống kê nhu cầu từng hộ, điều đó vừa đảm bảo tính khách quan, trung thực, chính xác vừa làm rõ trách nhiệm và thái độ phối hợp của người dân khi triển khai thực hiện nghị quyết.
Trên cơ sở đó xây dựng đề án cụ thể của từng xã, tổng hợp xây dựng đề án của huyện, trình UBND tỉnh phê duyệt. Sau khi đề án được duyệt, xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể từng tháng, từng quý. Công tác tuyên truyền để cán bộ từ tỉnh đến cơ sở, người dân hiểu đúng ý nghĩa, tầm quan trọng, các cơ chế, chính sách đề ra trong Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP được coi trọng, nhất là qua hoạt động tuyên truyền của cán bộ, qua các buổi họp thôn, bản… tạo ra sự đồng thuận, sự phối, kết hợp giữa người dân với các cơ quan chức năng nên các dự án triển khai đều thuận lợi, mang lại hiệu quả.
Bên cạnh đó trong ba năm với sự chỉ đạo sát sao của Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh, Ban chỉ đạo của các huyện tăng cường kiểm tra, giám sát tiến độ thực hiện các dự án giảm nghèo. đã thành lập 4 đoàn kiểm tra của tỉnh trực tiếp đi kiểm tra, giám sát tình hình triển khai ở các xã, thôn, bản thuộc các huyện được thụ hưởng Nghị quyết 30a qua đó trực tiếp tháo gỡ khó khăn cho các huyện trong công tác giải ngân, giải phóng mặt bằng, khởi công, thi công các công trình...
Vì vậy, hàng trăm dự án được tiến hành đồng thời ở cả 5 huyện, tạo ra không khí hồ hởi, phấn khởi tiến công đẩy lùi đói nghèo trong cán bộ, đảng viên, nhân dân; các dự án cơ bản thực hiện đúng tiến độ đã tạo nên sự chuyển biến bước đầu rất đáng ghi nhận.
Kết quả cụ thể đạt được trong 3 năm (2008 – 2011).
Triển khai thành công việc hỗ trợ nhà cho người nghèo theo quyết định 167 của Thủ tướng Chính phủ.
Kết quả rõ nét nhất là việc triển khai thực hiện Quyết định số 167/2008/QĐ-TTg, ngày 12/12/2008 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở. Theo thống kê toàn tỉnh có 6837 hộ không có nhà ở hoặc ở nhà tạm thuộc diện được hỗ trợ làm mới theo Quyết định 167 của Thủ tướng Chính phủ.
Triển khai quyết định này các huyện đều thực hiện rất khẩn trương, bài bản như thành lập các tổ công tác xuống giúp đỡ các xã rà soát, thống kê rõ nhu cầu của từng hộ, từng thôn bản; phát động phong trào thi đua phấn đấu thực hiện, hoàn thành xuất sắc chương trình hỗ trợ nhà ở cho dân; đến nay cơ bản tỉnh đã hoàn thành 6837/6837 nhà. Với chủ trương xóa nhà tạm theo phương châm "3 cứng": Mái cứng (mái nhà lợp ngói hoặc tấm lợp Prôximăng); tường cứng (tường xây, ốp ván gỗ hoặc toóc xi); nền cứng (nền nhà lát gạch hoặc láng xi măng). Vì vậy, những ngôi nhà mới được làm theo Quyết định 167 hoàn toàn vững chắc, đảm bảo sự cư trú lâu dài cho người dân, nhân dân hết sức phấn khởi.
Người dân nhận gạo hỗ trợ từ Chương trình hỗ trợ gạo để khoanh nuôi và bảo vệ rừng thuộc Nghị quyết 30a
Chương trình phát triển thủy lợi, hỗ trợ sản xuất
Đối với việc đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng được triển khai đồng loạt trên địa bàn các huyện nghèo với 184 công trình được triển khai khởi công với tổng kinh phí đã phân bổ là 457.848 triệu đồng (Trong đó: công trình thuỷ lợi là 89 công trình, nước sinh hoạt là 41 công trình, giao thông là 24 công trình, trường học 17 công trình và các công trình khác là 13 công trình). Hỗ trợ sản xuất: Các huyện đã hỗ trợ cho 7.333 hộ để chuyển đổi giống cây trồng, vật nuôi có giá trị kinh tế cao, hỗ trợ xây dựng chuồng trại. Tổng kinh phí của 3 năm là 34.018 triệu đồng.
Hỗ trợ và chăm sóc bảo vệ rừng
Đã tiến hành giao khoán được 198.520 ha rừng với tổng số tiền 198.520 triệu đồng; tiến hành hỗ trợ gạo cho hộ nghèo nhận khoán, chăm sóc, bảo vệ rừng và hộ nghèo ở các thôn, bản giáp biên giới cho 29.067 lượt hộ 145.335 lượt nhân khẩu với kinh phí 39.208 triệu đồng đã giúp đồng bào các dân tộc yên tâm định canh, định cư, công tác chăm sóc và bảo vệ rừng đạt hiệu quả, tỷ lệ che phủ rừng của toàn tỉnh đạt trên 41% góp phần vào việc bảo vệ rừng đầu nguồn, duy trì cân bằng sinh thái.
Công tác khuyến nông - khuyến lâm - khuyến ngư: Các huyện hỗ trợ về giống, phân bón cho 1.277 hộ tham gia mô hình khuyến nông, khuyến lâm với tổng kinh phí 14.875 triệu đồng.
Thực hiện nội dung xã hội hóa xóa đói giảm nghèo theo tinh thần Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP của Chính phủ ngoài được 2 tập đoàn kinh tế( Tập đoàn Bưu chính viễn thông và Tập đoàn Điện lực Việt Nam) hỗ trợ. Lai Châu còn được các doanh nghiệp, nhà hảo tâm trong tỉnh, trong nước đã tài trợ tiền, vật dụng cho các huyện gồm: Quần áo, máy vi tính, bồn chứa nước, xi măng, sách vở học sinh… Ban chỉ đạo các huyện đã tổ chức tiếp nhận, phân phối hợp lý số hàng hóa tài trợ, góp phần giảm bớt khó khăn cho nhiều hộ đồng bào dân tộc.
Bên cạnh đó sau 3 năm thực hiện Nghị quyết 30a của Chính phủ tỉnh cũng gặp một số khó khăn:
Địa bàn rộng, địa hình khó khăn, phức tạp nên việc tuyên truyền chủ trương, chính sách chưa đến được người dân ở vùng sâu, vùng xa.
Một số nơi người dân chưa hiểu được đầy đủ các chính sách và mục tiêu đề ra của Nghị quyết 30a. Vẫn còn một bộ phận người dân còn trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước.
Quy hoạch phát triển nông lâm ngư nghiệp của vùng Tây Bắc, của tỉnh, và các huyện chưa được thực hiên nên việc triển khai một số chính sách hỗ trợ như khoán chăm sóc bảo vệ rừng cho hộ dân, hỗ trợ sản xuất, khuyến nông – khuyến lâm... còn gặp nhiều lúng túng.
Đến nay tỉnh đã hoàn thành việc hỗ trợ nhà ở theo Quyết định 167/2008/QĐ-TTg của Chính phủ. Nhưng theo chuẩn nghèo mới giai đoạn 2011 – 2015, các hộ này không thuộc đối tượng được hỗ trợ kinh phí làm nhà ở, trong khi đó kinh phí ngân sách tỉnh phụ thuộc chủ yếu vào Trung ương việc làm nhà cho các hộ nghèo theo chuẩn mới gặp khó khăn trong triển khai thực hiện.